Geçit Hakkı Nedir ?
Geçit hakkı ana yola bağlantısı bulunmayan taşınmaz malikinin mahkemeye başvurarak elde edebileceği komşu parsellerden geçiş yapabilme hakkıdır. Geçit hakkı tesisi için mahkeme en ekonomik ve en kestirme olacak şekilde yola nasıl çıkış yapılabileceğini tespit etmeye çalışır. Geçit hakkı davalarında mahkeme keşif yapar ve bu konuda uzman harita mühendisi veya kadastro teknisyenlerinden yardım alır.
Mahkeme kararıyla elde edilen geçit hakkına aynı zamanda geçit irtifakı olarak da adlandırılmaktadır. Zorunlu geçit hakkı şeklinde tesis edilen bu irtifak hak sahibine mülkiyet hakkı kazandırmasa da mülkiyete yakın derecede taşınmaza bağlı olarak kullanılabilen bir sınırlı ayni hak kazandırmaktadır.
Geçit hakkı süresi belirli bir sınırlandırmaya tabi değildir. Mahkeme kararında geçit hakkını haktan yararlanacak olan taşınmaz lehine tesis ederken her hangi bir süreyle sınırlandırma yapmaz. Taşınmazın devriyle birlikte geçit irtifakı da taşınmazın yeni maliki lehine devam eder. Ancak taşınmazın ana yola farklı bir şekilde çıkması mümkün hale gelmişse, örneğin taşınmazın diğer tarafından yol geçmişse artık geçit irtifakının bir anlamı kalmayacağından ilgili komşu parsel maliki tarafından kaldırılması talep edilebilir.
Yargılama Süreci
Geçit hakkı davasında görevli mahkeme dava konusu taşınmazın bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesidir ve dava geçit hakkının tesis edilmesi istenen parselin malikine karşı açılır. Geçit hakkı davaları nispeten yargılaması hızlı gerçekleşen davalar arasındadır. Geçit hakkı davası ne kadar sürer sorusuna net bir cevap vermek mümkün olmamakla birlikte mahkemenin yoğunluğuna göre en fazla bir yıl içerisinde geçit hakkı davaları karara bağlanabilmektedir. Önemli olan mahkemenin gerekli delilleri toplayarak davayı karar aşamasına getirmesidir.
Bu davalarda en önemli delil yapılan keşif neticesinde alınan geçit hakkı tesisi bilirkişi raporudur. Mahkeme dava açıldıktan sonra uygun bir keşif tarihi belirleyerek taraflara tebliğ eder. Keşfe varsa tarafların tanıkları ile bilirkişi heyeti iştirak eder. Geçit hakkı keşiflerinde hakimin takdirine göre harita mühendisi, kadastro teknikeri, ziraat mühendisi gibi bilirkişiler yer alabilir.
Yapılan keşifte taraflar ile tanıkları dinlenir. Parselin konumu ve komşu parselleri tespit edilir; hangi yollarda yola çıkışın yapılabileceği bilirkişiler tarafından alternatifleriyle birlikte belirlenerek mahkeme bir rapor halinde sunulur. Mahkeme hazırlanan rapor doğrultusunda en makul olan yolu belirler ve bu yola ilişkin tespit edilen geçit hakkı bedeli yatırılmak üzere davacıya süre verir. Bu bedel yolun kullanılabilmesi için bir kereye mahsus ödenmek üzere belirlenen bir ücret olup yolun mülkiyetini davacıya geçirmez; sadece kullanım hakkı verir. Bedelin depo edilmesi ile birlikte mahkeme hükmünü açıklar ve durumu tapuya bildirir
Geçit Hakkı Davası Masrafları
Geçit hakkı davası masrafları nelerdir derseniz; dava açılışında alınan harç ve gider avansı ilk etapta ödenmesi gereken miktarlardır. Harç nispi harç olduğundan geçit hakkı bedelinin miktarına göre harç miktarı belirlenecektir. Dava dilekçesinde belirtilen bedel üzerinden binde 68,31’in dörtte biri oranında peşin harç ile 2017 yılı için 31,40 TL başvuru harcı alınır. Bunun haricinde gider avansı olarak tanık ve taraflara yapılacak tebligatlara ilişkin gider avansı ile keşif ve bilirkişi ücretleri için delil avansı alınmaktadır. Bu bedeller dava açılırken peşinen alınmakla birlikte yargılama sürecinde yeterli olmadığı anlaşılırsa mahkeme tarafından süre verilerek tamamlatılabilir.
Keşif ve bilirkişi ücretlerine ilişkin masraflar dava açılırken davacı tarafından yatırılır ve davanın kabul edilmesi halinde davacı yararına vekalet ücretine takdir edilmez ve yargılama masrafları davacının üzerinde bırakılır. Davanın reddi halinde ise davacı karşı tarafın yaptığı masraflardan ve vekalet ücretinden sorumlu tutulur.
